مقام حکیم آلمانی نیچہ

ہر کجا استیزہ ی بود و نبود
کس نداند سر این چرخ کبود
ہر کجا مرگ آورد پیغام زیست
ایخوش آنمردی کہ داند مرگ چیست
ہر کجا مانند باد ارزان حیات
بی ثبات و با تمنای ثبات
چشم من صد عالم شش روزہ دید
تا حد این کائنات آمد پدید
ہر جھان را ماہ و پروینی دگر
زندگی را رسم و آئینی دگر
وقت ہر عالم روان مانند زو
دیر یاز اینجا و آنجا تند رو
سال ما اینجا مہی آنجا دمی
بیش این عالم بہ آن عالم کمی
عقل ما اندر جھانی ذوفنون
در جہان دیگری خوار و زبون
بر ثغور این جہان چون و چند
بود مردی با صدای دردمند
دیدۂ او از عقابان تیز تر
طلعت او شاہد سوز جگر
دمبدم سوز درون او فزود
بر لبش بیتی کہ صد بارش سرود
’’نہ جبریلی نہ فردوسی نہ حوری نی خداوندے
کف خاکی کہ میسوزد ز جان آرزومندے‘‘
من بہ رومی گفتم این دیوانہ کیست
گفت’’ این فرزانۂ المانوی ست
در میان این دو عالم جای اوست
نغمۂ دیرینہ اندر نای اوست
باز این حلاج بی دار و رسن
نوع دیگر گفتہ آن حرف کہن
حرف او بی باک و افکارش عظیم
غربیان از تیغ گفتارش دو نیم
ہمنشین بر جذبہ او پے نبرد
بندۂ مجذوب را مجنون شمرد
عاقلان از عشق و مستی بی نصیب
نبض او دادند در دست طبیب
با پزشکان چیست غیر از ریو و رنگ
وای مجذوبی کہ زاد اندر فرنگ
ابن سینا بر بیاضی دل نہد
رگ زند یا حب خواب آور دہد
بود حلاجی بہ شہر خود غریب
جان ز ملا برد و کشت او را طبیب
مرد رہ دانی نبود اندر فرنگ
پس فزون شد نغمہ اش از تار چنگ
راہرو را کس نشان از رہ نداد
صد خلل در واردات او فتاد
نقد بود و کس عیار او را نکرد
کاردانے مرد کار او را نکرد
عاشقی در آہ خود گم گشتہ ئی
سالکی در راہ خود گم گشتہ ئی
مستی او ھر زجاجی را شکست
از خدا ببرید و ھم از خود گسست
خواست تا بیند بہ چشم ظاہری
اختلاط قاہری با دلبری
خواست تا از آب و گل آید برون
خوشہ ئی کز کشت دل آید برون
آنچہ او جوید مقام کبریاست
این مقام از عقل و حکمت ماوراست
زندگی شرح اشارات خودی است
لا و الا از مقامات خودی است
او بہ لا درماند و تا الا نرفت
از مقام عبدہ بیگانہ رفت
با تجلی ہمکنار و بی خبر
دور تر چون میوہ از بیخ شجر
چشم او جز رؤیت آدم نخواست
نعرہ بیباکانہ زد ’’آدم کجاست‘‘
ق
ورنہ او از خاکیان بیزار بود
مثل موسی طالب دیدار بود
کاش بودی در زمان احمدی
تا رسیدی بر سرور سرمدی
عقل او با خویشتن در گفتگوست
تو رہ خود رو کہ راہ خود نکوست
پیش نہ گامی کہ آمد آن مقام
کاندرو بی حرف می روید کلام‘‘