مناجات
- Parent Category: کلیات اقبال - فارسی
- Hits: 6299
- Print , Email
آدمی اندر جہان ہفت رنگ
ہر زمان گرم فغان مانند چنگ
آرزوی ھم نفس می سوزدش
نالہ ہای دل نواز آموزدش
لیکن این عالم کہ از آب و گل است
کی توان گفتن کہ دارای دل است
بحر و دشت و کوہ و کہ خاموش و کر
آسمان و مہر و مہ خاموش و کر
گرچہ بر گردون ہجوم اختر است
ہر یکی از دیگری تنھا تر است
ہر یکے مانند ، بیچارہ ایست
در فضای نیلگون آوارہ ایست
کاروان برگ سفر ناکردہ ساز
بیکران افلاک و شب ہا دیر یاز
این جہان صید است و صیادیم ما
یا اسیر رفتہ از یادیم ما
زار نالیدم صدائے برنخاست
ہم نفس فرزند آدم را کجاست
دیدہ ام روز جہان چار سوی
آنکہ نورش بر فروزد کاخ و کوی
از رم سیارہ ئی او را وجود
نیست الا اینکہ گوئی رفت و بود
ای خوش آن روزی کہ از ایام نیست
صبح او را نیمروز و شام نیست
روشن از نورش اگر گردد روان
صوت را چون رنگ دیدن میتوان
غیب ہا از تاب او گردد حضور
نوبت او لایزال و بے مرور
ای خدا روزی کن آن روزی مرا
وارہان زین روز بے سوزی مرا
آیۂ تسخیر اندر شأن کیست؟
این سپہر نیلگون حیران کیست؟
رازدان علم الاسما کہ بود
مست آن ساقی و آن صہبا کہ بود
برگزیدے از ہمہ عالم کرا؟
کردی از راز درون محرم کرا؟
ای ترا تیری کہ ما را سینہ سفت
حرف از ’’ادعونی‘‘ کہ گفت و با کہ گفت؟
روی تو ایمان من قرآن من
جلوہ ئی داری دریغ از جان من
از زیان صد شعاع آفتاب
کم نمیگردد متاع آفتاب
عصر حاضر را خرد زنجیر پاست
جان بیتابی کہ من دارم کجاست؟
عمر ہا بر خویش می پیچد وجود
تا یکی بیتاب جان آید فرود
گر نرنجے این زمین شورہ زار
نیست تخم آرزو را سازگار
از درون این گل بی حاصلی
بس غنیمت دان اگر روید دلی
تو مہے اندر شبستانم گذر
یک زمان بی نوری جانم نگر
شعلہ را پرہیز از خاشاک چیست؟
برق را از برفتادن باک چیست؟
زیستم تا زیستم اندر فراق
وانما آنسوی این نیلی رواق
بستہ در ہا را برویم باز کن
خاک را با قدسیان ہمراز کن
آتشی در سینۂ من برفروز
عود را بگذار و ھیزم را بسوز
باز بر آتش بنہ عود مرا
در جھان آشفتہ کن دود مرا
آتش پیمانۂ من تیز کن
با تغافل یک نگہ آمیز کن
ما ترا جوئیم و تو از دیدہ دور
نی غلط ، ما کور و تو اندر حضور
یا گشا این پردۂ اسرار را
یا بگیر این جان بے دیدار را
نخل فکرم ناامید از برگ و بر
یا تبر بفرست یا باد سحر
عقل دادی ھم جنونی دہ مرا
رہ بہ جذب اندرونی دہ مرا
علم در اندیشہ می گیرد مقام
عشق را کاشانہ قلب لاینام
علم تا از عشق برخودار نیست
جز تماشا خانۂ افکار نیست
این تماشا خانہ سحر سامری است
علم بی روح القدس افسونگری است
بی تجلی مرد دانا رہ نبرد
از لکد کوب خیال خویش مرد
بی تجلی زندگی رنجوری است
عقل مہجوری و دین مجبوری است
این جہان کوہ و دشت و بحر و بر
ما نظر خواہیم و او گوید خبر
منزلی بخش ای دل آوارہ را
باز دہ با ماہ این مہپارہ را
گرچہ از خاکم نروید جز کلام
حرف مہجوری نمی گردد تمام
زیر گردون خویش را یابم غریب
ز آنسوی گردون بگو ’’انی قریب‘‘
تا مثال مہر و مہ گردد غروب
این جہات و این شمال و این جنوب
از طلسم دوش و فردا بگذرم
از مہ و مھر و ثریا بگذرم
تو فروغ جاودان ما چون شرار
یک دو دم داریم و آن ہم مستعار
ای تو نشناسی نزاع مرگ و زیست
رشک بر یزدان برد این بندہ کیست
بندۂ آفاق گیر و ناصبور
نی غیاب او را خوش آید نی حضور
آنیم من جاودانی کن مرا
از زمینی آسمانی کن مرا
ضبط در گفتار و کرداری بدہ
جادہ ہا پیداست رفتاری بدہ
آنچہ گفتم از جہانے دیگر است
این کتاب از آسمانی دیگر است
بحرم و از من کم آشوبی خطاست
آنکہ در قعرم فرو آید کجاست
یک جہان بر ساحل من آرمید
از کران غیر از رم موجی ندید
من کہ نومیدم ز پیران کہن
دارم از روزی کہ میآید سخن
بر جوانان سہل کن حرف مرا
بہرشان پایاب کن ژرف مرا