در حضور رسالت مآب
- Parent Category: کلیات اقبال - فارسی
- Hits: 5463
- Print , Email
شب سہ اپریل1936 م کہ در دارالاقبال بہوپال بودم سید احمد خان را در خواب دیدم - فرمودند کہ از علالت خویش
در حضور رسالت مآب عرض کن
ای تو ما بیچارگان را ساز و برگ
وا رہان این قوم را از ترس مرگ
سوختی لات و منات کہنہ را
تازہ کردی کائنات کہنہ را
در جہان ذکر و فکر انس و جان
تو صلوت صبح تو بانگ اذان
لذت سوز و سرور از لا الہ
در شب اندیشہ نور از لا الہ
نی خدا ہا ساختیم از گاو و خر
نی حضور کاہنان افکندہ سر
نی سجودی پیش معبودان پیر
نی طواف کوشک سلطان و میر
این ہمہ از لطف بی پایان تست
فکر ما پروردۂ احسان تست
ذکر تو سرمایۂ ذوق و سرور
قوم را دارد بہ فقر اندر غیور
ای مقام و منزل ہر راہرو
جذب تو اندر دل ہر راہرو
ساز ما بی صوت گردید آنچنان
زخمہ بر رگھای او آید گران
در عجم گردیدم و ہم در عرب
مصطفی نایاب و ارزان بولہب
این مسلمان زادۂ روشن دماغ
ظلمت آباد ضمیرش بی چراغ
در جوانے نرم و نازک چون حریر
آرزو در سینۂ او زود میر
این غلام ابن غلام ابن غلام
حریت اندیشۂ او را حرام
مکتب از وی جذبۂ دین در ربود
از وجودش این قدر دانم کہ بود
این ز خود بیگانہ این مست فرنگ
نان جو می خواہد از دست فرنگ
نان خرید این فاقہ کش با جان پاک
داد ما را نالہ ھای سوز ناک
دانہ چین مانند مرغان سرا ست
از فضای نیلگون ناآشناست
آتش افرنگیان بگداختش
یعنی این دوزخ دگرگون ساختش
شیخ مکتب کم سواد و کم نظر
از مقام او نداد او را خبر
مؤمن و از رمز مرگ آگاہ نیست
در دلش لا غالب الا اﷲ نیست
تا دل او در میان سینہ مرد
می نیندیشد مگر از خواب و خورد
بہر یک نان نشتر ’’لا و نعم‘‘
منت صد کس برای یک شکم
از فرنگی می خرد لات و منات
مؤمن و اندیشہ او سومنات
’’قم باذنے‘‘ گوی و او را زندہ کن
در دلش ’’اﷲ ہو‘‘ را زندہ کن
ما ہمہ افسونی تہذیب غرب
کشتۂ افرنگیان بی حرب و ضرب
تو از آن قومی کہ جام او شکست
وا نما یک بندہ اﷲ مست
تا مسلمان باز بیند خویش را
از جہانے برگزیند خویش را
شہسوارا ! یک نفس در کش عنان
حرف من آسان نیاید بر زبان
آرزو آید کہ ناید تا بہ لب
می نگردد شوق محکوم ادب
آن بگوید لب گشا ای دردمند
این بگوید چشم بگشا لب ببند
گرد تو گردد حریم کائنات
از تو خواہم یک نگاہ التفات
ذکر و فکر و علم و عرفانم توئی
کشتی و دریا و طوفانم توئی
آہوی زار و زبون و ناتوان
کس بہ فتراکم نبست اندر جہان
ای پناہ من حریم کوی تو
من بہ امیدی رمیدم سوی تو
آن نوا در سینہ پروردن کجا
وز دمی صد غنچہ وا کردن کجا
نغمۂ من در گلوی من شکست
شعلہ ئی از سینہ ام بیرون نجست
در نفس سوز جگر باقی نماند
لطف قرآن سحر باقی نماند
نالہ ئے کو می نگنجد در ضمیر
تا کجا در سینہ ام ماند اسیر
یک فضای بیکران میبایدش
وسعت نہ آسمان میبایدش
آہ زان دردی کہ در جان و تن است
گوشۂ چشم تو داروی من است
در نسازد با دواہا جان زار
تلخ و بویش بر مشامم ناگوار
کار این بیمار نتوان برد پیش
من چو طفلان نالم از داروی خویش
تلخی او را فریبم از شکر
خندہ ہا در لب بدوزد چارہ گر
چون بصیری از تو میخواہم گشود
تا بمن باز آید آن روزی کہ بود
مہر تو بر عاصیان افزونتر است
در خطا بخشی چو مہر مادر است
با پرستاران شب دارم ستیز
باز روغن در چراغ من بریز
ای وجود تو جہان را نو بھار
پرتو خود را دریغ از من مدار
’’خود بدانی قدر تن از جان بود
قدر جان از پرتو جانان بود‘‘
رومی
تا ز غیر اﷲ ندارم ہیچ امید
یا مرا شمشیر گردان یا کلید
فکر من در فہم دین چالاک و چست
تخم کرداری ز خاک من نرست
تیشہ ام را تیز تر گردان کہ من
محنتی دارم فزون از کوہکن
مؤمنم ، از خویشتن کافر نیم
بر فسانم زن کہ بد گوھر نیم
گرچہ کشت عمر من بیحاصل است
چیزکی دارم کہ نام او دل است
دارمش پوشیدہ از چشم جہان
کز سم شبدیز تو دارد نشان
بندہ ئی را کو نخواہد ساز و برگ
زندگانی بی حضور خواجہ مرگ
ای کہ دادی کرد را سوز عرب
بندۂ خود را حضور خود طلب
بندہ ئی چون لالہ داغی در جگر
دوستانش از غم او بی خبر
بندہ ئی اندر جھان نالان چو نی
تفتہ جان از نغمہ ہای پی بہ پے
در بیابان مثل چوب نیم سوز
کاروان بگذشت و من سوزم ہنوز
اندرین دشت و دری پہناوری
بو کہ آید کاروانے دیگری
جان ز مہجوری بنالد در بدن
نالۂ من واے من ای وای من !
