نمودار میشود روح ناصر خسرو علوی و غزلی مستانہ سرائیدہ غائب میشود

دست را چون مرکب تیغ و قلم کردی مدار"
ہیچ غم گر مرکب تن لنگ باشد یا عرن
از سر شمشیر و از نوک قلم زاید ھنر
ای برادر ، ہمچو نور از نار و نار از نارون
بی ہنر دان نزد بی دین ھم قلم ہم تیغ را
چون نباشد دین نباشد کلک و آہن را ثمن
دین گرامی شد بدانا و بنادان خوار گشت
پیش نادان دین چو پیش گاو باشد یاسمن
ہمچو کرپاسی کہ از یک نیمہ زو الیاس را
"کرتہ آید ، زو دگر نیمہ یہودی را کفن

ابدالی
آن جوان کو سلطنت ہا آفرید
باز در کوہ و قفار خود رمید
آتشی در کوہسارش بر فروخت
خوش عیار آمد برون یا پاک سوخت

زندہ رود
امتان اندر اخوت گرم خیز
او برادر با برادر ، در ستیز
از حیات او حیات خاور است
طفلک دہ سالہ اش لشکر گر است
بی خبر خود را ز خود پرداختہ
ممکنات خویش را نشناختہ
ہست دارای دل و غافل ز دل
تن ز تن اندر فراق و دل ز دل
مرد رہرو را بہ منزل راہ نیست
از مقاصد جان او آگاہ نیست
خوش سرود آن شاعر افغان شناس
آنکہ بیند باز گوید بے ہراس
آن حکیم ملت افغانیان
آن طبیب علت افغانیان
راز قومی دید و بیباکانہ گفت
حرف حق با شوخی رندانہ گفت
’’اشتری یابد اگر افغان حر
با یراق و ساز و با انبار در
ہمت دونش از آن انبار در
می شود خوشنود با زنگ شتر‘‘

ابدالی
در نہاد ما تب و تاب از دل است
خاک را بیداری و خواب از دل است
تن ز مرگ دل دگرگون می شود
در مساماتش عرق خون میشود
از فساد دل بدن ہیچ است ہیچ
دیدہ بر دل بند و جز بر دل مپیچ
آسیا یک پیکر آب و گل است
ملت افغان در آن پیکر دل است
از فساد او فساد آسیا
در گشاد او گشاد آسیا
تا دل آزاد است آزاد است تن
ورنہ کاہی در رہ باد است تن
ہمچو تن پابند آئین است دل
مردہ از کین زندہ از دین است دل
قوت دین از مقام وحدت است
وحدت ار مشہود گردد ملت است
شرق را از خود برد تقلید غرب
باید این اقوام را تنقید غرب
قوت مغرب نہ از چنگ و رباب
نی ز رقص دختران بی حجاب
نی ز سحر ساحران لالہ روست
نی ز عریان ساق و نی از قطع موست
محکمی او را نہ از لادینی است
نی فروغش از خط لاتینی است
!قوت افرنگ از علم و فن است
!از ہمین آتش چراغش روشن است
!حکمت از قطع و برید جامہ نیست

!مانع علم و ہنر عمامہ نیست
علم و فن را ای جوان شوخ و شنگ
مغز میباید نہ ملبوس فرنگ
اندرین رہ جز نگہ مطلوب نیست
این کلہ یا آن کلہ مطلوب نیست
فکر چالاکی اگر داری بس است
طبع دراکی اگر داری بس است
گرکسی شبہا خورد دود چراغ
گیرد از علم و فن و حکمت سراغ
ملک معنی کس حد او را نبست
بی جھاد پیہمی ناید بدست
ترک از خود رفتہ و مست فرنگ
زہر نوشین خوردہ از دست فرنگ
زانکہ تریاق عراق از دست داد
من چہ گویم جز خدایش یار باد
بندۂ افرنگ از ذوق نمود
می برد از غربیان رقص و سرود
نقد جان خویش در بازد بہ لہو
علم دشوار است می سازد بہ لہو
از تن آسانی بگیرد سہل را
فطرت او در پذیرد سہل را
سہل را جستن درین دیر کہن
این دلیل آنکہ جان رفت از بدن

زندہ رود
می شناسی چیست تہذیب فرنگ
در جھان او دو صد فردوس رنگ
جلوہ ہایش خانمانہا سوختہ
شاخ و برگ و آشیانہا سوختہ
ظاہرش تابندہ و گیرندہ ایست
دل ضعیف است و نگہ را بندہ ایست
چشم بیند دل بلغزد اندرون
پیش این بتخانہ افتد سرنگون
کس نداند شرق را تقدیر چیست
دل بہ ظاہر بستہ را تدبیر چیست

ابدالی
آنچہ بر تقدیر مشرق قادر است
حزم و حزم پھلوی و نادر است
پہلوی آن وارث تخت قباد
ناخن او عقدۂ ایران گشاد
نادر آن سرمایۂ درانیان
آن نظام ملت افغانیان
از غم دین و وطن زار و زبون
لشکرش از کوہسار آمد برون
ہم سپاہی ہم سپہ گر ہم امیر
با عدو فولاد و با یاران حریر
من فدای آنکہ خود را دیدہ است
عصر حاضر را نکو سنجیدہ است
غربیان را شیوہ ہای ساحری است
تکیہ جز بر خویش کردن کافری است

سلطان شہید
باز گو از ہند و از ہندوستان
آنکہ با کاہش نیرزد بوستان
آنکہ اندر مسجدش ہنگامہ مرد
آنکہ اندر دیر او آتش فسرد
آنکہ دل از بہر او خون کردہ ایم
آنکہ یادش را بجان پروردہ ایم
از غم ما کن غم او را قیاس
آہ از آن معشوق عاشق ناشناس

زندہ رود
ہندیان منکر ز قانون فرنگ
در نگیرد سحر و افسون فرنگ
روح را بار گران آئین غیر
گرچہ آید ز آسمان آئین غیر

سلطان شہید
چون بروید آدم از مشت گلی
با دلی ، با آرزوے در دلی
لذت عصیان چشیدن کار اوست
غیر خود چیزی ندیدن کار اوست
زانکہ بی عصیان خودی ناید بدست
تا خودی ناید بدست ، آید شکست
زائر شھر و دیارم بودہ ئی
چشم خود را بر مزارم سودہ ئی
ای شناسای حدود کائنات
در دکن دیدے ز آثار حیات

زندہ رود
تخم اشکی ریختم اندر دکن
لالہ ہا روید ز خاک آن چمن
رود کاویری مدام اندر سفر
دیدہ ام در جان او شوری دگر

سلطان شہید
ای ترا دادند حرف دل فروز
از تپ اشک تو می سوزم ہنوز
کاو کاو ناخن مردان راز
جوی خون بگشاد از رگہای ساز
آن نوا کز جان تو آید برون
میدہد ہر سینہ را سوز درون
بودہ ام در حضرت مولای کل
آنکہ بے او طی نمی گردد سبل
گرچہ آنجا جرأت گفتار نیست
روح را کاری بجز دیدار نیست
سوختم از گرمی اشعار تو
بر زبانم رفت از افکار تو
گفت این بیتی کہ بر خواندی ز کیست
اندرو ہنگامہ ہای زندگی است
با ہمان سوزی کہ در سازد بجان
یکدو حرف از ما بہ کاویری رسان
در جھان تو زندہ رود او زندہ رود
خوشترک آید سرود اندر سرود