عارف ہندی کہ بہ یکی از غار ہای قمر خلوت گرفتہ ، و اہل ہند او را ’’جہان دوست‘‘ میگویند

من چوکوران دست بر دوش رفیق
پا نہادم اندر آن غار عمیق
ماہ را از ظلمتش دل داغ داغ
اندرو خورشید محتاج چراغ
وہم و شک بر من شبیخون ریختند
عقل و ہوشم را بدار آویختند
راہ رفتم رھزنان اندر کمین
دل تہی از لذت صدق و یقین
تا نگہ را جلوہ ہا شد بی حجاب
صبح روشن بی طلوع آفتاب
وادی ہر سنگ او زنار بند
دیو سار از نخلہای سر بلند
از سرشت آب و خاک است این مقام
یا خیالم نقش بندد در منام
در ہوای او چو می ذوق و سرور
سایہ از تقبیل خاکش عین نور
نی زمینش را سپہر لاجورد
نی کنارش از شفقہا سرخ و زرد
نور در بند ظلام آنجا نبود
دود گرد صبح و شام آنجا نبود
زیر نخلی عارف ہندی نژاد
دیدہ ہا از سرمہ اش روشن سواد
موی بر سر بستہ و عریان بدن
گرد او ماری سفیدی حلقہ زن
آدمی از آب و گل بالاتری
عالم از دیر خیالش پیکری
وقت او را گردش ایام نی
کار او با چرخ نیلی فام نی
گفت با رومی کہ ہمراہ تو کیست؟
در نگاہش آرزوی زندگیست

رومی
مردی اندر جستجو آوارہ ئے
ثابتی با فطرت سیارہ ئی
پختہ تر کارش ز خامی ہای او
من شہید ناتمامی ہای او
شیشۂ خود را بہ گردون بستہ طاق
فکرش از جبریل میخواہد صداق
چون عقاب افتد بہ صید ماہ و مہر
گرم رو اندر طواف نہ سپہر
حرف با اہل زمین رندانہ گفت
حور و جنت را بت و بتخانہ گفت
شعلہ ہا در موج دودش دیدہ ام
کبریا اندر سجودش دیدہ ام
ہر زمان از شوق مینالد چو نال
می کشد او را فراق و ہم وصال
من ندانم چیست در آب و گلش
من ندانم از مقام و منزلش

جہان دوست
عالم از رنگست و بی رنگی است حق
چیست عالم ، چیست آدم ، چیست حق؟
رومی
آدمی شمشیر و حق شمشیر زن
عالم این شمشیر را سنگ فسن
شرق حق را دید و عالم را ندید
غرب در عالم خزید از حق رمید
چشم بر حق باز کردن بندگی است
خویش را بی پردہ دیدن زندگی است
بندہ چون از زندگی گیرد برات
ہم خدا آن بندہ را گوید صلوت
ہر کہ از تقدیر خویش آگاہ نیست
خاک او با سوز جان ہمراہ نیست

جہان دوست
بر وجود و بر عدم پیچیدہ است
مشرق این اسرار را کم دیدہ است
کار ما افلاکیان جز دید نیست
جانم از فردای او نومید نیست
دوش دیدم بر فراز قشمرود
ز آسمان افرشتہ ئی آمد فرود
از نگاہش ذوق دیداری چکید
جز بسوی خاکدان ما ندید
گفتمش از محرمان رازی مپوش
تو چہ بینی اندر آن خاک خموش
از جمال زہرہ ئی بگداختی
دل بہ چاہ بابلی انداختی
گفت ’’ہنگام طلوع خاور است
آفتاب تازہ او را در بر است
لعل ہا از سنگ رہ آید برون
یوسفان او ز چہ آید برون
رستخیزی در کنارش دیدہ ام
لرزہ اندر کوہسارش دیدہ ام
رخت بندد از مقام آزری
تا شود خوگر ز ترک بت گری
ای خوش آن قومی کہ جان او تپید
از گل خود خویش را باز آفرید
عرشیان را صبح عید آن ساعتی
چون شود بیدار چشم ملتی‘‘

پیر ہندی اندکی دم در کشید
باز در من دید و بے تابانہ دید
گفت مرگ عقل ؟ گفتم ترک فکر
گفت مرگ قلب ؟ گفتم ترک ذکر
گفت تن ؟ گفتم کہ زاد از گرد رہ
گفت جان ؟ گفتم کہ رمز لاالہ
گفت آدم ؟ گفتم از اسرار اوست
گفت عالم ؟ گفتم او خود روبروست
گفت این علم و ہنر ؟ گفتم کہ پوست
گفت حجت چیست ؟ گفتم روی دوست
گفت دین عامیان ؟ گفتم شنید
گفت دین عارفان ؟ گفتم کہ دید
از کلامم لذت جانش فزود
نکتہ ہای دل نشین بر من گشود