حکایت درین معنی کہ مسئلۂ نفی خودی از مخترعات اقوام مغلوبۂ بنی نوع انسان است کہ بہ این طریق مخفی اخلاق اقوام غالبہ را ضعیف میسازند

November 14, 2011
Parent Category: کلیات اقبال - فارسی
Hits: 5087
Print

آن شنیدستی کہ در عہد قدیم

گوسفندان در علف زاری مقیم

از وفور کاہ نسل افزا بدند

فارغ از اندیشہ ی اعدا بدند

آخر از ناسازی تقدیر میش

گشت از تیر بلائی سینہ ریش

شیر ہا از بیشہ سر بیرون زدند

بر علف زار بزان شبخون زدند

جذب و استیلا شعار قوت است

فتح راز آشکار قوت است

شیر نر کوس شہنشاہی نواخت

میش را از حریت محروم ساخت

بسکہ از شیران نیاید جز شکار

سرخ شد از خون میش آن مرغزار

گوسفندی زیرکے فہمیدہ ئی

کہنہ سالی گرگ باران دیدہ ئی

تنگدل از روزگار قوم خویش

از ستمہای ہژبران سینہ ریش

شکوہ ہا از گردش تقدیر کرد

کار خود را محکم از تدبیر کرد

بہر حفظ خویش مرد ناتوان

حیلہ ہا جوید ز عقل کار دان

در غلامی از پی دفع ضرر

قوت تدبیر گردد تیز تر

پختہ چون گردد جنون انتقام

فتنہ اندیشی کند عقل غلام

گفت با خود عقدہ ی ما مشکل است

قلزم غمہای ما بی ساحل است

میش نتواند بزور از شیر رست

سیم ساعد ما و او پولاد دست

نیست ممکن کز کمال وعظ و پند

خوی گرگی آفریند گوسفند

شیر نر را میش کردن ممکن است

غافلش از خویش کردن ممکن است

صاحب آوازہ ی الہام گشت

واعظ شیران خون آشام گشت

نعرہ زد ای قوم کذاب اشر

بی خبر از یوم نحس مستمر

مایہ دار از قوت روحانیم

بہر شیران مرسل یزدانیم

دیدہ ی بے نور را نور آمدم

صاحب دستور و مأمور آمدم

توبہ از اعمال نا محمود کن

ای زیان اندیش فکر سود کن

ہر کہ باشد تند و زور آور شقی است

زندگی مستحکم از نفی خودی است

روح نیکان از علف یابد غذا

تارک اللحم است مقبول خدا

تیزی دندان ترا رسوا کند

دیدہ ی ادراک را اعمی کند

جنت از بہر ضعیفان است و بس

قوت از اسباب خسران است و بس

جستجوی عظمت و سطوت شر است

تنگدستی از امارت خوشتر است

برق سوزان در کمین دانہ نیست

دانہ گر خرمن شود فرزانہ نیست

ذرہ شو صحرا ، مشو گر عاقلی

تا ز نور آفتابی بر خوری

ای کہ می نازی بذبح گوسفند

ذبح کن خود را کہ باشی ارجمند

زندگی را می کند نا پایدار

جبر و قہر و انتقام و اقتدار

سبزہ پامال است و روید بار بار

خواب مرگ از دیدہ شوید بار بار

غافل از خود شو اگر فرزانہ ئی

گر ز خود غافل نہ ئی دیوانہ ئی

چشم بند و گوش بند و لب بہ بند

تا رسد فکر تو بر چرخ بلند

این علفزار جہان ہیچ است ہیچ

تو برین موہوم ای نادان مپیچ

خیل شیر از سخت کوشی خستہ بود

دل بذوق تن پرستی بستہ بود

آمدش این پند خواب آور پسند

خورد از خامے فسون گوسفند

آنکہ کردی گوسفندان را شکار

کرد دین گوسفندی اختیار

با پلنگان سازگار آمد علف

گشت آخر گوہر شیری خزف

از علف آن تیزی دندان نماند

ہیبت چشم شرار افشان نماند

دل بتدریج از میان سینہ رفت

جوہر آئینہ از آئینہ رفت

آن جنون کوشش کامل نماند

آن تقاضای عمل در دل نماند

اقتدار و عزم و استقلال رفت

اعتبار و عزت و اقبال رفت

پنجہ ہای آہنین بی زور شد

مردہ شد دلہا و تنہا گور شد

زور تن کاہید و خوف جان فزود

خوف جان سرمایہ ہمت ربود

صد مرض پیدا شد از بی ہمتی

کوتہ دستی ، بیدلی ، دون فطرتی

شیر بیدار از فسون میش خفت

انحطاط خویش را تہذیب گفت